Ayşe İşçi

Hazine ve Maliye Bakanlığı, Vergi Denetim Kurulu aracılığıyla 1 Ekim itibarıyla sahte belgeyle mücadelede yeni bir dönemi başlatıyor. Bu adım, vergi adaletinin güçlendirilmesi açısından oldukça kritik.

Bugüne kadar sıkça tartışılan hususlardan biri, “mükellefin sahte belgeyi bilmeden kullanıp kullanmadığı” meselesiydi. Yeni düzenleme, bu tartışmaya nokta koyuyor. Artık yaklaşım, belgenin bilerek kullanıldığı esasına dayalı olacak. Böylece, sahte belge kullananların büyük bir bölümü doğrudan “vergi kaçakçılığı” kapsamında işlem görecek. Bunun sonucunda üç kat vergi ziyaı cezası gündeme gelecek.

Teminat ve Haciz Dönemi

Bir diğer önemli yenilik, teminat şartı. Sahte belge kullandığı tespit edilen mükelleften kamu alacağını güvenceye almak için teminat istenecek. Özellikle geçmişte benzer riskli işlemleri olan mükellefler bu kapsama girecek. Teminat gösteremeyenler için ihtiyati haciz seçeneği de masada.

Bu durum, işini düzgün yapan, belgelerini şeffaf şekilde düzenleyen esnaf ve işletmecilerin lehine. Çünkü kayıt dışı veya sahte belgeyle haksız avantaj elde edenlerle aradaki fark netleşecek.

Yapay Zeka Destekli Denetim

Belki de en dikkat çekici yeniliklerden biri, yapay zeka ve makine öğrenmesi sistemlerinin denetimlerde kullanılacak olması. KURGAN sistemi üzerinden yapılan analizlerle, mal ve hizmet hareketlerinin gerçek olup olmadığı tespit edilecek. Riskli bulunan firmalara doğrudan denetim yapılacak.

Bu sayede aylar süren inceleme ve rapor süreçleri kısalacak, zincirleme sahtecilik ağları çok daha hızlı şekilde ortaya çıkarılacak.

Düzenleyenler de Radar Altında

Sadece sahte belge kullanan değil, aynı zamanda düzenleyen kişiler de sıkı takibe alınacak. Özellikle bu işi organize şekilde yapanlar, sadece vergi boyutuyla değil, “kara para aklama” kapsamında da incelenecek.

Türkiye’de artık vergi sisteminde “bilmeden sahte belge kullandım” savunması geçerliliğini yitirecek. Bu, mali disiplin ve adalet adına önemli bir adım. İşini doğru yapan herkesin lehine, ekonominin şeffaflığına katkı sağlayacak bir düzenleme olarak görülmeli.

Yeni Uygulamanın Getirdikleri

               •             “Bilmeden kullandım” savunması kalkıyor:

(VUK Md. 359/b) → Sahte belge kullanan herkes kaçakçılık suçu işlemiş sayılacak.

               •             Vergi kaçakçılığı kapsamı genişliyor:

(VUK Md. 344 ve 359) → Sahte belge kullananlara üç kat vergi ziyaı cezası kesilecek.

               •             Teminat şartı getiriliyor:

(VUK Md. 10 ve 112’ye dayanarak) → Sahte belge kullananlardan devlet alacağını garantiye almak için teminat istenecek.

               •             İhtiyati haciz uygulanabilecek:

(Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun Md. 13-14) → Teminat gösteremeyenlerin mallarına ihtiyati haciz konulabilecek.

               •             Yapay zekâ ile denetim:

(VUK Md. 134 – Vergi incelemesinin amacı ve kapsamı) → KURGAN sistemiyle mal ve hizmet hareketleri incelenecek, sahtecilik zincirleri kısa sürede tespit edilecek.

               •             Depo ve üretim kontrolleri:

(VUK Md. 127 – Yoklama yetkisi) → Depolarda malların fiilen varlığı kontrol edilecek, üretim kayıtları incelenecek.

               •             Sahte belge düzenleyenler de sorumlu:

(VUK Md. 359) → Sadece kullanan değil, düzenleyen de ağır cezalara tabi olacak. Organize şekilde yapanlar ayrıca kara para aklama kapsamında incelenecek.

               •             Geçmiş dönemler de kapsama alınıyor:

(VUK Md. 134 ve devamı) → Önceki dönem işlemleri için de riskli görülen mükelleflere yazılı bildirim yapılacak, kayıt düzeltme imkânı verilecek.